Η ιστορία του ηλιακού θερμοσίφωνα
Νερό:24.88Ο ήλιος, η πηγή της ζωής στη Γη
Ο ήλιος είναι το κέντρο του ηλιακού συστήματος. Η ενέργεια που απελευθερώνει ζεσταίνει τον πλανήτη μας και τροφοδοτεί κάθε μορφή ζωής στη γη. Μέσα από τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης, η ηλιακή ενέργεια μετατρέπεται σε οργανική ύλη, αυτή που κάνει εφικτή την ύπαρξη της ζωής.
Ίσως σας ενδιαφέρει :
Πως λειτουργεί ο ήλιος ?
Τα ορυκτά καύσιμα που χρησιμοποιούμε κατά κόρον, ουσιαστικά είναι επίσης ηλιακή ενέργεια αποθηκευμένη στη γη. Δεν είναι όμως ανανεώσιμα. Η ενέργεια που μας στέλνει ο ήλιος είναι τόσο άφθονη. Πολλοί μπορεί να σκεφτούν πως λόγω της ανεπτυγμένης τεχνολογίας που η ανθρωπότητα αυτή τη στιγμή κατέχει, η εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας είναι κάτι που άρχισε να συμβαίνει πρόσφατα. Αυτό όμως δεν ισχύει. Από την εποχή που η ανθρωπότητα κατοικούσε σε σπηλιές… οι άνθρωποι επέλεγαν εκείνες που κοιτούσαν νοτιοανατολικά. Αυτό επέτρεπε στον πρωϊνό ήλιο να τους ζεσταίνει χωρίς να τους υπερθερμαίνει κατά τους ζεστούς μήνες.
Ίσως σας ενδιαφέρει :
Τι είναι και πως χρησιμοποιούμε την ηλιακή ενέργεια ?
Οι αρχαίοι Έλληνες
Η ηλιοφάνεια αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό του Ελληνικού κλίματος. Δεν χρειάστηκαν ποτέ οι αρχαίοι Έλληνες δίκτυο αισθητήρων ή σύγχρονους μετεωρολογικούς σταθμούς για να κατανοήσουν και να εκμεταλλευτούν το θείο δώρο. Σε μια περιοχή όπου σχεδόν όλο τον χρόνο υπάρχει ήλιος ( ακόμη και στις βορειότερες περιοχές της χώρας η ηλιοφάνεια είναι μεγάλη ) αυτό που χρειάζεται να κάνει κάποιος είναι να εκμεταλλεύεται το χειμώνα τις ακτίνες του ήλιου για να θερμανθεί και να τις αποφύγει κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ώστε να προστατευτεί από την υπερθέρμανση.
Ανασκαφές σε πολλές αρχαίες Ελληνικές πόλεις και οικισμούς, έχουν δείξει ότι μεμονωμένα σπίτια και κτήρια φτιαχνόταν με κατεύθυνση τον νότο. Ακόμη και ολόκληρες πόλεις σχεδιάστηκαν σε τρόπο ώστε να έχουν όλα τα κτήρια ίση ( δίκαιη ) ηλιοφάνεια ( πρόσβαση σε δωρεάν ενέργεια ) κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε πως περί το 500 Π.χ. όταν οι Έλληνες αποδάσωσαν σε μεγάλο βαθμό την επικράτεια έπρεπε να βρούνε εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Τότε λοιπόν στράφηκαν στην ηλιακή ενέργεια.
Ιθαγενείς Αμερικάνοι
Οι ιθαγενείς της Αμερικής στα νοτιοδυτικά, προσανατόλιζαν τις οικίες τους σε τρόπο ώστε ο ήλιος να τις θερμαίνει ενώ εκμεταλλευόταν τους βράχους το καλοκαίρι για να τις διατηρήσουν μακριά από τις ακτίνες του ήλιου. Είναι γνωστή η φιλική προς το περιβάλλον ζωή τους, πράγμα που δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα.
Ρωμαϊκή αυτοκρατορία
Οι αρχαίοι Ρωμαίοι ανέβασαν πολύ το επίπεδο χρήσης της ηλιακής ενέργειας για την παροχή θερμότητας. Πέραν από τις τακτικές που αναφέρθηκαν ήδη όσον αφορά τον προσανατολισμό των κτηρίων και την προσαρμογή ανάλογα το τις τοπικές ιδιαιτερότητες του κλίματος, χρησιμοποίησαν διάφανα ( γυαλί ) καλύματα στα ανοίγματα ( πόρτες – παράθυρα ) των κτηρίων τους. Αυτό ανέβασε κατά πολύ την αποδοτικότητα της ηλιακής ενέργειας στους εσωτερικούς χώρους ενώ επηρέασε την αρχιτεκτονική σε πολλούς τομείς όπως τα θερμοκήπια, τα λουτρά κτλ. Η επίδραση του ήλιου στην αρχιτεκτονική επέδρασε τόσο, που το “δικαίωμα” στην πρόσβαση στον ήλιο εντάχθηκε στο Ρωμαϊκό δίκαιο. Να σημειωθεί πως οι Ρωμαίοι επίσης αποδάσωσαν τις εκτάσεις τους.
Η ηλιακή ενέργεια ξεχάστηκε
Μετά την πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας η χρήση του γυαλιού ξεχάστηκε και μαζί και τα οφέλη της ηλιακής ακτινοβολίας στη θέρμανση των κτηρίων. Το ενδιαφέρον αναθερμάνθηκε κατά τη διάρκεια της αναγέννησης τόσο στην αρχιτεκτονική κτηρίων όσο και στα θερμοκήπια. Η εξελισσόμενη τεχνολογία επέτρεψε την παραγωγή γυαλιού και αυτό επηρέασε την αρχιτεκτονική, η χρήση του γυαλιού άρχισε και πάλι να αυξάνεται. Δημιουργήθηκαν τα πρώτα μεγάλα θερμοκήπια τόσο για παραγωγικούς λόγους ( καλλιέργεια ) όσο και για περνούν το χρόνο τους οι άνθρωποι ( αναψυχή ).
Περί το 1700 ο κορυφαίος φυσιοδίφης Horace de Saussure άρχισε να πειραματίζεται με τα ηλιακά θερμά κουτιά ( solar hot boxes ). Αυτά στην ουσία ήταν οι πρόγονοι των σημερινών ηλιακών συλλεκτών. Ήταν απλά μονομένα κουτιά βαμμένα μαύρα με την μια πλευρά καλυμένη με γυαλί. Έμοιζαν πολύ με τους σημερινούς ηλιακούς φούρνους ενώ και πολλά από τα πρώτα πειράματα έγιναν για το μαγείρεμα. Επίσης οι ηλιακοί κηροτήκτες που χρησιμοποιούν οι μελισσοκόμοι για να λιώνουν τις παλαίες κηρήθρες και να “ξεχωρίζουν” το κερί αποτελεί παραλλαγή της ίδιας κατασκευής. Την εποχή εκείνη όσα πειράματα έγιναν είχαν λίγες επιτυχίες.
Η πρώτη πατέντα για την θέρμανση του νερού με ηλιακή ενέργεια και η απαρχή των σύγχρονων ηλιακών θερμοσιφώνων στην Αμερική
Λίγο πριν το 1900 άρχισαν να δημιουργούνται τα δίκτυα σωληνώσεων για την παροχή νερού στο αστικο περιβάλλον. Όπως και σήμερα έτσι και τότε το νερό που έτρεχε στα δίκτυα ήταν αρκετά κρύο. Οι άνθρωποι άρχισαν να αναζητούν τρόπους για την θέρμανση του νερού. Οι πρώτοι θερμοσίφωνες για την παροχή ζεστού νερού χρήσης τροφοδοτούταν με ξύλο ή κάρβουνο. Το 1891 ο Clarence M. Kemp κατοχύρωσε την πατέντα του πρώτου ηλιακού θερμοσίφωνα στον κόσμο με το όνομα climax. Ήταν μια μάυρη δεξαμενή νερού μέσα σε ένα ξύλινο μονωμένο κουτί με την μία του πλευρά να είναι γυάλινη. Μεγάλη ομοιότητα με τις πρώτες δοκιμές με τα ηλιακά κουτιά, με τη διαφορά πως τώρα ο στόχος ήταν να θερμανθεί νερό!
Το πρώτο προϊόν έγινε δημοφιλές στην Καλιφόρνια, περιοχή όπου και μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σχεδόν όλο τον χρόνο. Να σημειωθεί πως η Καλιφόρνια έχει παρόμοιο κλίμα με το Ελληνικό – Μεσογειακό. Χιλιάδες τέτοιες ή παρόμοιες συσκευές κατασκευάστηκαν και εγκαταστάθηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σε αυτού του τύπου τις συσκευές ο ήλιος θερμαίνει απευθείας το νερό που περιέχεται μέσα στην μαύρη δεξαμενή και το νερό παραμένει αποθηκευμένο στο ίδιο σημείο.
Το 1909 ένας μηχανικός από την Καλιφόρνια επίσης, ο William J. Bailey άρχισε να πουλά ένα άλλο προϊόν το οποίο αποκαλούσε ηλιακό θερμοσίφωνα “μέρας και νύχτας”. Αποτελούταν από ηλιακούς συλλέκτες και ξεχωριστό δοχείο αποθήκευσης του νερού πάνω από τους συλλέκτες. Το δοχείο αποθήκευσης ( δεξαμενή ) ήταν μονωμένο για επιπλέον διατήρηση της θερμότητας. Ο συλλέκτης αποτελούταν από μια διάταξη σωλήνων στερεωμένων πάνω σε μια επίπεδη επιφάνεια και κλεισμένων σε ένα μονωμένο κουτί με γυάλινο κάλυμα. Το σύστημα γέμιζε με νερό και καθώς αυτό θερμενόταν από τον ήλιο ανέβαινε στη δεξαμενή για χρήση σε μεταγενέστερο χρόνο. Αυτά τα συστήματα έμοιζαν αρκετά με τα σημερινά, όχι τόσο πολύ ως υλικά αλλά σαν σχήμα και φιλοσοφία.
Το 1913 μια τρομερή παγωνιά χτύπησε την Καλιφόρνια και πολλοί ηλιακοί θερμοσίφωνες αυτού του τύπου πάγωσαν και “έσκασαν”. Για να αποφύγει ή να περιορίσει παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον, ο Bailey εγκατέστησε ένα σπείρωμα από σωλήνα μέσα στη δεξαμενή για να δράσει ως εναλλάκτης θερμότητας. Επίσης χρησιμοποιήσε μείγμα νερού και αλκοόλ ως αντιπαγωτικό μέσα στον εναλλάκτη. Καθώς λοιπόν το υγρό αυτό θερμενόταν από τον ήλιο ανέβαινε μέσα στον εναλλάκτη ( σπείρωμα ). Έτσι χωρίς άμεση επαφή το νερό της δεξαμενης ζεσταινόταν από την επαφή με τον εναλλάκτη και το υγρό του εναλλάκτη έκανε κύκλωμα που τροφοδοτούσε η διαφορά θερμότητας. Αυτά είναι τα συστήματα που αποκαλούμε σήμερα κλειστού κυκλώματος. Οι πατέντες και οι υλοποιήσεις που περιγράφηκαν μέχρι στιγμής ( 1913 ) ουσιαστικά μας περιγράφουν και το πως λειτουργούν οι ηλιακοί θερμοσίφωνες μέχρι και σήμερα, περισσότερα από 100 χρόνια μετά.
Το φυσικό αέριο παραλίγο να εξαφανίσει και πάλι την χρήση της ηλιακής ενέργειας
Κατά τις δεκαετίες του 1920 και 1930 τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου βρέθηκαν στην περιοχή του Λος Αντζελες. Ο ίδιος ο Bailey άρχισε να κατασκευάζει θερμοσίφωνες οι οποίοι είχαν ως καύσιμο το φυσικό αέριο, αφού ήταν πολύ φθηνό και άφθονο. Επίσης τους έφτιαξε ώστε να ελέγχονται από θερμοστάτη παρέχοντας κατά απαίτηση ζεστό νερό χρήσης μέρα και νύχτα χωρίς κόπο για τον χρήστη. Οι πωλήσεις του νέου αυτού προϊόντος εκτοξεύθηκαν ενώ του ηλιακού θερμοσίφωνα έπεσαν. Οι εταιρίες διανομής και παροχής φυσικού αερίου προσέφεραν ισχυρά κίνητρα ώστε οι οικίες να γίνουν μέρος του νέου δικτύου. Το γεγονός αυτό έριξε ακόμη πιο πολύ τις πωλήσεις των ηλιακών θερμοσιφώνων και τελικώς βγήκαν οι τελευταίοι από την γραμμή παραγωγής του Bailey το 1941.
Η ιστορία άλλαξε και πήρε τον οριστικό της δρόμο
Πριν όμως έρθει αυτή η κατάληξη για τον Bailey άλλοι επιχειρηματίες πήραν τα σχέδια των ηλιακών θερμοσιφώνων στο Φλόριντα. Εκεί γράφτηκε ιστορία και η επιτυχία ήταν άνευ προηγουμένου. Στην πολεοδομική έκρηξη που έλαβε χώρα μεταξύ 1935 και 1941 πάνω από 60.000 συστήματα εγκαταστάθηκαν. Περισσότερο από τον μισό πληθυσμό στο Μαϊάμι χρησιμοποιούσε ηλιακούς θερμοσίφωνες το 1941 ενώ το 80% των σπιτιών που κτίστηκαν εκείνη την περίοδο είχε κάποιου είδους εγκατάσταση για την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας.
Ο Β΄ παγκόσμιος πόλεμος
Κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πόλεμου σταμάτησε η παραγωγή και εγκατάσταση των ηλιακών θερμοσιφώνων. Ο χαλκός αποτελούσε κύρια πρώτη ύλη για την κατασκευή ηλιακών θερμοσιφώνων και κατά τη διάρκεια του πολέμου “πάγωσε” η χρήση του για οποιαδήποτε άλλη χρήση πλην της πολεμικής βιομηχανίας. Όταν ο πόλεμος τελείωσε οι εταιρίες κατασκευής επανήλθαν αλλά άλλες συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί ώθησαν τους ηλιακούς θερμοσίφωνες στην αφάνεια.
Οι υπάρχοντες ηλιακοί θερμοσίφωνες που είχαν εγκατασταθεί κατά την προηγούμενη άνθιση της βιομηχανίας θεωρούταν πλέον μικροί για τις ανάγκες που προέκυψαν. Αυτόματα πλυντήρια ρούχων, πιάτων και παρόμοιες συσκευές πλύσης είχαν απαίτηση για ζεστό νερό τέτοια που οι ηλιακοί θερμοσίφωνες εκείνης της εποχής δεν μπορούσαν να καλύψουν. Την χαριστική βολή έδωσε η νέα τιμολογιακή πολιτική για την ηλεκτρική ενέργεια η οποία μετά τον πόλεμο μειώθηκε στο μισό καθιστώντας την πολύ πιο οικονομική και προσιτή για όλους.
Ένα παράδειγμα για το τι επικράτησε εκείνη την εποχή ως προς την χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας ( παραγόμενη με συμβατικό τρόπο ) ήταν η επιθετική πολιτική στην Φλόριντα όπου και προσφερόταν δωρεάν εγκατάσταση ενός ηλεκτρικού θερμοσίφωνα για την κάλυψη των αναγκών για ζεστό νερό χρήσης με το φθηνό πλέον ηλεκτρικό ρεύμα. Την ίδια στιγμή οι παλαιοί ηλιακοί θερμοσίφωνες είχαν ήδη αρκετά χρόνια λειτουργίας και παρουσίαζαν φθορές, αστοχίες υλικού και διαρροές. Τα περισσότερα νοικοκυριά βρήκαν πιο οικονομικό να τους αντικαταστήσουν με τους φθηνούς ηλεκτρικούς θερμοσίφωνες από το να επιδιορθώνουν τους παλιούς ηλιακούς. Οι δεκαετίες του 1950 και 1960 ήταν για τις Ηνωμένες Πολιτείες χρόνια αχαλίνωτης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Για σχεδόν όλους ( πλην μιας μικρής μειοψηφίας ) η χρήση της ηλιακής ενέργειας δεν είχε κανένα νόημα και έμοιαζε πρωτόγονη.
Το πετρελαϊκό εμπάργκο και ο ρόλος του στην εξέλιξη της ιστορίας
Το 1973 επιβλήθηκε το πρώτο πετρελαϊκό εμπάργκο από τις Αραβικές χώρες προς την Αμερική. Τότε ήταν που η Αμερική βίωσε καταστάσεις που δεν της ήταν γνώριμες. Έλλειψη καυσίμων, μεγάλες ουρές στα πρατήρια, ελλείψεις προφανώς και στα καύσιμα θέρμανσης ενώ και οι τιμές των μικρών ποσοτήτων διπλασιάστηκαν και τριπλασιάστηκαν. Ο πρόεδρος Jimmy Carter βοήθησε στο να κινηθεί η Αμερική προς την κατεύθυνση της ενεργειακής αποδοτικότητας και έκανε την χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας εθνική προτεραιότητα. Με μια κίνηση συμβολισμού εγκατέστησε στην οροφή του Λευκού Οίκου 32 ηλιακούς συλλέκτες για την παροχή ζεστού νερού χρήσης ( το 1986 επί προεδρίας Ronald Reagan αφαιρέθηκαν από τον Λευκό Οίκο ). Ο πρώην πρόεδρος Carter δεν άλλαξε στάση απέναντι στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το απέδειξε με την μετέπειτα στάση του.
Η ενεργειακή κρίση και το πετρελαϊκό εμπάργκο άλλαξαν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με το τέλος και του πολέμου στο Βιετνάμ συνειδητοποίησαν κάποιες από τις αδυναμίες τους και άλλαξαν οπτική γύρω από τη χρήση της ενέργειας. Οι καταναλωτές άρχισαν να αναζητούν συσκευές με καλύτερη ενεργειακή απόδοση όσο και αυτοκίνητα. Η ανάγκη για απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα ( της Μέσης Ανατολής ) έφερε ολόκληρο το έθνος να προσπαθεί να αντικαταστήσει μέρος από τις ενεργειακές του ανάγκες με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτό βέβαια ήταν πρόκληση, όχι κάτι απλό. Η ανάγκη έφερε τεχνολογική πρόοδο και εταιρίες γύρω από το χώρο των ΑΠΕ ξεφύτρωσαν παντού για να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση. Η κρατική ενίσχυση για την έρευνα στις ΑΠΕ εκτοξεύθηκε από 1 εκατομμύριο στα 400 ( να σημειωθεί πως αυτό αποτελούσε κλάσμα σε σχέση με τα αντίστοιχα ποσά που αφορούσαν την πυρηνική ενέργεια ).
Κατά τις δεκαετίες του 1970 και 1980 η εγκατάσταση υποδομών που χρησιμοποιούσαν την ηλιακή ενέργεια ταυτίστηκε με τον πατριωτισμό. Η νομοθεσία πολλών πολιτειών συμπεριέλαβε ρυθμίσεις ώστε να δοθούν κίνητρα για την εγκατάσταση υποδομών ΑΠΕ. Για παράδειγμα φορο-ελαφρύνσεις. Μια νέα περίοδος άνθισης ξεκίνησε και άνθρωποι άρχισαν να κάνουν έρευνα και να θέλουν να εγκαταστήσουν ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά, ενεργά και παθητικά συστήματα θέρμανσης και φυσικά στράφηκαν πάλι στην παλιά και δοκιμασμένη λύση για την παραγωγή του ζεστού νερού χρήσης, τους ηλιακούς θερμοσίφωνες που πέρασαν από αρκετά κύματα για να θεωρούνται σήμερα αυτονόητη λύση.
Κατά τη φάση της έκρηξης στη ζήτηση για συσκευές που χρησιμοποιούσαν την ηλιακή ενέργεια, εμφανίστηκαν στο εμπόριο και υλοποιήσεις ανεπαρκείς με σχεδιαστικά λάθη αλλά κυρίως χωρίς να δοκιμασθούν επαρκώς. Η αποτυχία κάποιων υλοποιήσεων έδωσε κακό όνομα αλλά όπως όλες οι βιομηχανίες έτσι και αυτή των ΑΠΕ βίωσε κάποιες ανωμαλίες και στη συνέχεια σταθεροποιήθηκε όσον αφορά την ποιότητα των προϊόντων της.
Το λόμπι των στερεών καυσίμων και ο ρόλος του
Το ρεύμα που δημιουργήθηκε για την ευρεία χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν έκατσε καλά σε εκείνους που κερδοσκοπούσαν από την πώληση ορυκτών καυσίμων. Μετά από την πιο δαπανηρή προεκλογική εκστρατεία στις Ηνωμένες πολιτείες, εξελέγη πρόεδρος ο Ronald Reagan. Αυτή η εκστρατεία χρηματοδοτήθηκε από πετρελαϊκές εταιρίες. Δεν άργησαν να φανούν οι προθέσεις του νέου προέδρου αλλά κυρίως αυτών που τον στήριξαν και προώθησαν την εκλογή του. Κατά την προεδρεία του έγινε σαφής η επιστροφή των ΗΠΑ στα ορυκτά καύσιμα. Ίσως σαν κίνηση συμβολισμού ( αντίστοιχη με εκείνη του προέδρου Carter αλλά με αντίθετο περιεχόμενο ), απομακρύνθηκαν άμεσα από τον Λευκό Οίκο οι ηλιακοί συλλέκτες που δήλωναν και “παραδειγμάτιζαν” όλους του Αμερικανούς πολίτες να χρησιμοποιούν τις ΑΠΕ και να έχουν ευαισθησία όσον αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας.
Μεταξύ 1981 και 1986 άλλαξε για πάντα ο τρόπος που το κοινό αντιλαμβάνεται την πολιτική σε σχέση με τα ενεργειακά ζητήματα. Μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι απλώς άλλαξε η πολιτική των ΗΠΑ και στράφηκαν και πάλι λόγω συγκυρίας στην φθηνότερη ενέργεια ώστε να στηριχθεί η οικονομία. Κατά τη διακυβέρνηση του Reagan όμως κόπηκαν δραστικά οι χρηματοδοτήσεις που αφορούσαν σε ερευνητικά προγράμματα για τις ΑΠΕ.
Τη στιγμή που όλες οι υπόλοιπες αναπτυσσόμενες χώρες συνέχιζαν την προσπάθεια τους για γενίκευση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας η Αμερική τις εγκατέλειψε. Ευρωπαϊκές και Ασιατικές χώρες μείωσαν την κατανάλωση ενέργειας σε σχέση με το ΑΕΠ τους περίπου στο μισό σε σχέση με την Βόρεια Αμερική. Παρόλο που διατήρησαν παρόμοιο τρόπο ζωής με τον Αμερικανικό επετεύχθη μείωση κατανάλωσης ενέργειας κατά 50%. Αξίζει η αντιπαραβολή του παραδείγματος του Ισραήλ στο πως αντιμετωπίστηκε η έλλειψη ενέργειας σε σχέση με την Αμερική. Φυσικά διαφορετικά μεγέθη σαν πληθυσμός, έκταση και οικονομία. Το Ισραήλ βρέθηκε σε ανάγκη και πήρε δραστικά μέτρα. Αντιμετώπισε την ηλιακή ενέργεια ως σταθερή πηγή και όχι ως πρόσκαιρη λύση που την χρησιμοποιούμε μόνο όταν όλες οι άλλες πηγές ενέργειας βρεθούν σε ανεπάρκεια.
Ο Reagan πετσόκοψε την βιομηχανία της ηλιακής ενέργειας στην Αμερική τη στιγμή που άλλα έθνη την ανήγαγαν σε κύρια λύση για την αντιμετώπιση του ενεργειακού. Έβαλε στόχο την κατάργηση κάθε φορο-ελάφρυνσης που σχετίζονταν με τις ΑΠΕ και περιόρισε τα κονδύλια για την έρευνα σε αυτό τον τομέα κατά 90%. Η στάση και οι πολιτικές που εφάρμοσε η διακυβέρνησή του έριξε την χαριστική βολή στην Αμερικανική βιομηχανία ηλιακών θερμοσιφώνων. Κατά την περίοδο 1984-1986 η πωλήσεις ηλιακών θερμοσιφώνων έπεσαν περισσότερο από 91%. Μέχρι και τη δεκαετία του 1990 η βιομηχανία έμεινε ζωντανή χάρη σε αυτούς που επένδυσαν στην ηλιακή ενέργεια από συνείδηση και όχι από πλευράς κόστους. Δηλαδή από τα άτομα που καταλάβαιναν το νόημα της εξοικονόμησης ενέργειας και όχι της εξοικονόμησης χρημάτων. Από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα η πλειοψηφία των ανθρώπων παρόλο που γνωρίζει την διαφορά, επιλέγει στο τέλος με βάση τα χρήματα.
MSc Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Εξειδίκευση στην εκπαιδευτική ρομποτική και το STEM
Εξειδίκευση στην ηλεκτρονική μάθηση και την παραγωγή εκπαιδευτικού περιεχομένου
Πιστοποιημένος εκπαιδευτής ενηλίκων
